Bir gün bir şey olur. Küçük bir an, bazen büyük bir kriz, bazen de fark edilmeden büyüyen bir huzursuzluk. Ve insan durup düşünür: Böyle devam edemem.
Pek çok kişi için yaşamını değiştirme isteği, büyük hedeflerin peşinden koşmakla değil, küçük alışkanlıkları yeniden şekillendirmekle başlar. Çünkü alışkanlıklar, hayatın dokusudur. Her gün tekrarladığımız şeyler, kim olduğumuzu ve kim olacağımızı belirler. Bu yazıda, alışkanlıklarını değiştirerek hayatlarında derin dönüşümler yaşayan insanların hikâyelerine ve bu sürecin nasıl işlediğine yakından bakıyoruz.
Ayşe, uzun yıllar boyunca sabahları telefona bakarak uyanan, kahvaltıyı atlayan ve güne stresli başlayan biriydi. Pandemi döneminde evden çalışmaya başladığında bu alışkanlıklar iyice içinden çıkılmaz bir hâl aldı. Uykusuzluk, dikkat dağınıklığı ve motivasyon eksikliği günlük yaşamının bir parçası hâline geldi.
Bir gün, bir podcastte sabah rutini kavramıyla tanıştı. Önceleri saçma buldu ama denemeye karar verdi: Her sabah telefonunu eline almadan önce yüzünü yıkıyor, kısa bir yürüyüş yapıyor ve üç dakikalık bir nefes egzersiziyle güne başlıyordu. Bu küçük değişiklikler, bir ay içinde Ayşe'nin gün içindeki enerjisini ve ruh hâlini belirgin biçimde değiştirdi. Sabahları kazandığı bu netlik, zamanla daha büyük alışkanlıkların önünü açtı: daha düzenli yemek, kitap okuma ve sosyal ilişkilerini iyileştirme gibi.
Ahmet, masa başı bir işte çalışan, öğle yemeklerini genellikle fast food’la geçiştiren ve akşamları yorgunluktan kanepede uyuyakalan biriydi. Yorgunluk artık kronik bir sorun hâline gelmişti. Tahlillerinde herhangi bir sağlık sorunu çıkmadığında, doktoru ona şöyle dedi: “Beslenme alışkanlıklarına bir bak.”
Ahmet radikal diyetler yerine sadece şu üç alışkanlığı değiştirdi: Öğünlerini önceden planlamak, su tüketimini artırmak ve öğle yemeğinden sonra 10 dakikalık kısa yürüyüşler yapmak. Bu kadar basit görünen değişiklikler üç ay içinde Ahmet’in enerjisini geri getirdi. Eskiden “tembel” ya da “disiplinsiz” olarak nitelendirdiği hâllerin aslında düzensiz alışkanlıklardan kaynaklandığını fark etti.
Zeynep, gün içinde sosyal medyada saatler geçirdiğini fark ettiğinde önce şaşırdı, sonra utandı. Zaman kaybı bir yana, zihinsel yorgunluk, kıyaslama hissi ve tükenmişlik her geçen gün artıyordu. Telefon bağımlılığını bırakmak için dijital detoks programlarına katıldı ama sonuçlar kısa süreliydi.
Kalıcı değişim, alışkanlık düzeyinde geldi. Zeynep, her sabah ve her akşam sosyal medya uygulamalarını bilinçli olarak yalnızca 15 dakikalığına açma alışkanlığı geliştirdi. Bu süre dışında bildirimleri kapattı ve boş zamanlarında kitap okumaya, yürüyüşe veya müzik dinlemeye yöneldi. İlk zamanlar zorlandı, ama birkaç hafta içinde zihinsel berraklık ve içsel huzur duygusu belirgin biçimde arttı.
Mert’in masasındaki yapılacaklar listesi her gün biraz daha uzuyor ama hiçbir şey bitmiyordu. İşlerini son dakikaya bırakıyor, sonra aceleyle yapıyor, ardından da kendine kızıyordu. Erteleme döngüsü, özsaygısını ve iş kalitesini düşürmeye başlamıştı.
Bir gün “sadece 5 dakika başla” kuralını denemeye karar verdi. Ertelediği her işi, en azından 5 dakika boyunca yapmak için kendine izin veriyordu. Çoğu zaman o 5 dakika 20 dakikaya, bazen de bir saatlik odaklı çalışmaya dönüşüyordu. Bu küçük başlangıç alışkanlığı, Mert’in kendiyle ilişkisini dönüştürdü. Artık işler üzerinde kontrol sahibi olduğunu hissediyordu ve bu da hem profesyonel hem kişisel hayatında yeni kapılar açtı.
Elif bir hemşireydi. Uzun vardiyalar, uykusuz geceler, hasta yakınlarıyla sürekli temas… Yıllar içinde sadece fiziksel olarak değil, duygusal olarak da yorulmuştu. Tatil yapmak ya da hobilerle ilgilenmek neredeyse lüks gibiydi.
Bir terapistin önerisiyle sadece kendine ait 20 dakikalık bir “durma zamanı” belirlemeye başladı. Bu zaman diliminde hiçbir sorumluluğu yerine getirmiyor, sadece sevdiği bir şey yapıyordu: kahve içmek, yazı yazmak, bazen hiçbir şey yapmamak. Bu basit ama düzenli zaman dilimi, Elif’in duygusal rezervlerini yeniden doldurmasına yardımcı oldu. Zamanla, tükenmişliğin içinde bile bir nefes alanı yaratılabileceğini öğrendi.
Bu deneyimler gösteriyor ki büyük dönüşümler genellikle küçük alışkanlıklarla başlar. Bir alışkanlık değiştiğinde, sadece davranış değil, o davranışın taşıdığı kimlik duygusu da değişir. Sabah erken kalkan biri artık sadece erken uyanmaz; disiplinli hisseder. Günlük yürüyüş yapan biri sadece adım atmaz; sağlığına önem veren biri olur. Sosyal medyada daha az vakit geçiren biri yalnızca zaman kazanmaz; zihinsel özgürlüğünü yeniden keşfeder.
Değişim mümkündür. Ve bu değişim çoğu zaman dramatik bir kararla değil, sessizce alınan ve sabırla sürdürülen küçük bir kararla başlar. Yeter ki kişi kendine şu soruyu sorsun: “Her gün yaptığım hangi küçük şey, büyük resmimi etkiliyor?”